Een appel valt
niet ver van de boom
HSP is erfelijk bepaald
Hooggevoeligheid is een eigenschap waarmee je wordt geboren. Je bent het dus je hele leven. Het zit in je genen. Daarom mislukken pogingen om het ‘weg te behandelen’ met therapie of medicijnen dus ook. Hoe beter jij jezelf en je hooggevoeligheid kent en erkent, hoe groter de kans dat je de krachtkant weet te ontwikkelen.
Hoogsensitiviteit heeft een functie in het overleven van de groep
Van oudsher zijn HSP-ers degenen die de omgeving scannen op gevaar en de groep waarschuwen. Het zijn de adviseurs die de bugs in een plan weten op te sporen. Ze zijn meer beschouwend en zien letterlijk meer. Ze zijn in staat op basis van subtiele signalen en veranderingen op te merken dat er iets ‘niet pluis’ is. In samenwerking met de meer krijgshaftige leider dienen zij de soort op een relevante manier. Bij veel diersoorten zien we een vergelijkbaar fenomeen.
Het vermoeden bestaat dat lang geleden toen de wereld nog niet zo complex georganiseerd was, HSP-ers veel minder te maken hadden met de last-kant van hun eigenschap. Helaas raken in het huidige tijdperk HSP-ers snel overprikkeld en moeten zij alle zeilen bijzetten om de krachtkant van hun eigenschap te laten floreren.
Hooggevoeligheid is erfelijk bepaald
Dat wil zeggen dat het in je DNA zit. Vaak zijn er in 1 familie dan ook relatief veel HSP’ers. Net als in sommige families meer mensen met blauwe ogen voorkomen. Soms is dat heel duidelijk zichtbaar. Soms hebben familieleden zichzelf strategieën aangeleerd om minder kwetsbaar te zijn/ lijken. Dan moet je dus verder kijken dan de zichtbare oppervlakte. Ook langdurige overprikkeling kan ervoor zorgen dat de zichtbare hoogsensitiviteit naar de achtergrond verdwijnt en met name de stress reacties voor de buitenwereld zichtbaar zijn. We zien dat daardoor HSP vaak verward wordt met bijvoorbeeld een angststoornis, met een depressie, met autisme, ADHD en schizofrenie. Helaas zorgt deze ‘mis-diagnose’* vaak voor veel ellende. Het is dus zaak het onderliggende mechanisme onder de gedragsuitingen correct te duiden. Maar ook als de klachten minder heftig zijn, krijgen HSP-ers verkeerde etiketten opgeplakt. Denk aan verlegen, hypochonder, zwartkijker, drama-queen, etc.
* Hulpverleners die hier meer over willen weten, verwijs ik naar het boek ‘Hoogsensitiviteit professioneel gezien’ van Annek Tol (2014, BOOM)
Hooggevoelig worden tijdens je leven?
Ook niet HSP-ers kunnen overprikkeld raken. En ook voor niet-HSP-ers geldt dat zij bij langdurige en chronische stress ‘open gaan staan’. Dit wil zeggen dat zij op een hoog activatie niveau gaan functioneren. Kort gezegd: hoog alert worden. Hun innerlijke ‘waakhond’ staat als het ware voortdurend aan. Dit betekent dat zij scherper gaan ruiken, dat geluiden harder binnenkomen, dat licht en andere visuele prikkels intenser lijken, dat ze makkelijker schrikken. Dit vertoont veel overeenkomsten met hooggevoeligheid.
Het hoog alert worden, kan een gevolg zijn van een traumatische gebeurtenis of van het langdurig blootstaan aan chronische stress. Zoals bijvoorbeeld een hypotheek die onder water staat of voor een familielid met een chronische ziekte zorgen. De persoon in kwestie lijkt dan HSP maar dit is van tijdelijke aard. Goede hulp bij trauma-verwerking of het omgaan met stress doet de hooggevoeligheid weer verdwijnen. Al is bijvoorbeeld wel bekend dat na burnout nog lange tijd een zekere kwetsbaarheid blijft bestaan.